مکان های دیدنی شاهرود
شاهرود بهشت عاشقان طبیعت و زیباترین شهر شاهرود است، شهری که همه ی زیبایی های دنیا را در دل خود جای داده است و با زیبایی های نابش می تواند هر بیننده ای را شیفته ی خود کند. در این خطه از کشورمان می توان جنگل و کویر، کوهستان و رودخانه، آبشار و چشمه و آثار تاریخی و باستانی و مذهبی را در کنار هم یافت. گویا نقاش طبیعت و معماران هنرمند ایرانی دست به دست هم داده اند تا شاهکاری خلق کنند که تنها در افسانه ها نام آن ها را شنیده ایم. این شهر خوش آب و هوا و دل انگیز با درختان سر به فلک کشیده ی چنار آذین شده است و مکانی بوده که عارفان زیادی در آن زیسته و به خاک سپرده شده اند.
جاهای دیدنی شاهرود با عکس و آدرس:
شهرستان شاهرود یکی از شهرستان های استان سمنان است و بعد از شهرستان طبس دومین شهرستان بزرگ ایران به شمار می رود، مرکز آن شاهرود است و در حاشیه ی کویر و در دامنه های جنوبی رشته ی کوه های البرز واقع شده است. این شهرستان از شمال به استان گلستان، از جنوب به استان های اصفهان و یزد، از شرق به خراسان رضوی و شهرستان میامی و از غرب به دامغان منتهی می شود. شاهرود در حد فاصل دو نوع آب و هوای مرطوب و پر باران در شمال و کویری در جنوب قرار گرفته است و به همین دلیل، اقلیمی خاص و زیبا و آب و هوایی مطبوع دارد. رشد و توسعه ی این شهر بعد از دوره ی فتحعلی شاه قاجار سرعت بیشتری به خود گرفت و عواملی مانند منابع آبی قابل دسترس، چمنزارهای سبز و خرم، زمین های قابل کشت و فراوان، مزیت های دفاعی شهر همچون کوه های مرتفع و واقع شدن در مسیر جاده ی تهران- مشهد و مسیر جاده ی ابریشم در این پیشرفت بی تاثیر نبوده اند.
مردم شاهرود، مردمانی بسیار با فرهنگ هستند و به زبان فارسی با لهجه ی شاهرودی صحبت می کنند. اسناد و شواهد تاریخی بیانگر پیشینه ی کهن آن هستند و با توجه به آن ها از شاهرود با نام هایی مانند چخره، شخره و شاخره یاد شده است. این شهر که در گذشته با قرار گرفتن در مسیر تاریخی جاده ی ابریشم، موقعیت مهمی داشته، هنوز هم در یکی از پرآوازه ترین شهر های ایران است و با داشتن جاذبه هایی بی همتا، نامش در فهرست مقاصد گردشگری مهم ایران به چشم می خورد. مناطق دیدنی شاهرود در نوع خود بسیار منحصر به فرد و خیال انگیز هستند و به همین دلیل شاهرود به عنوان بهشت گردشگران و طبیعت دوستان شناخته شده است. با ما همراه باشید تا با بهشت زمینی بیشتر آشنا شویم. ایران هتل با رزرو آنلاین هتل های شاهرود در این سفر همراه شماست. ایران هتل آنلاین با رزرو هتل بزرگ پارمیدا شاهرود برای شما بهترین سفرها را آرزو می کند.
جاهای دیدنی شاهرود کجاست؟
جنگل ابر
جنگل ابر یکی از معروف ترین و زیباترین جاذبه های طبیعی ایران است، این جنگل زیبا در 45 کیلومتری شمال شاهرود و در مسیر شاهرود به آزاد شهر و در 12 کیلومتری روستای ابر قرار گرفته است. جنگل ابر شاهرود از قدیمی ترین جنگل های دنیا و قسمتی از جنگل های هیرکانی به شمار می رود، این جنگل ها میلیون ها سال قدمت دارند و متعلق به دوران ژوراسیک می باشند. این جنگل در بیشتر روزهای سال با ابر پوشیده می شود و به دلیل وسعت زیادی که دارد گونه های مختلف جانوری و گیاهی بسیاری در آن زندگی می کنند.
آدرس: سمنان، 45 کیلومتری شمال شاهرود، روستای ابر
چشمه ی هفت رنگ مجن
این چشمه ی زیبا و بی نظیر در 25 کیلومتری شمال شهر شاهرود و در میان دره ها ودامنه ی قله ی شاهوار واقع شده است. آب این چشمه زلال و شفاف است گویی دست طبیعت زیباترین رنگ ها را برای به تصویر کشیدن این رودخانه به کار برده است. این زیبایی طبیعی ناشی از وجود مواد معدنی گوناگون در اطراف این چشمه است و به دلیل آب و هوای و اقلیم خاص منطقه گونه های مختلف گیاهی و جانوری بسیاری در آن زندگی می کنند و با حیات خود به این منطقه جلوه ی خاصی داده اند.
آدرس: سمنان، 25 کیلومتری شمال شاهرود
موزه ی بزرگ شاهرود
موزه ی بزرگ شاهرود در یک بنایی تاریخی قرار دارد، این بنا در گذشته ساختمان شهرداری بوده است و قدمتی در حدود 100 سال دارد. در این موزه مجموعه ای از آثار تاریخی و فرهنگی در دو قسمت باستان شناسی و مردم شناسی به نمایش گذاشته شده است. در بخش مردم شناسی لباس ها و زیورآلات مردم منطقه را می توان مشاهده کرد و در بخش باستان شناسی نیز آثاری از تپه های تاریخی شاهرود و سمنان که مربوط به هزار سال قبل از میلاد هستند، در معرض بازدید عموم قرار گرفته اند.
آدرس: سمنان، شاهرود، خیابان فردوسی
موزه ی آب شاهرود
این موزه اولین موزه ی خصوصی آب در ایران است که در سال 1391 خورشیدی راه اندازه شده است. این موزه در یک ساختمان قدیمی به نام تکیه ی برنجی قرار دارد و در آن بیش از 300 قطعه از لوازم مرتبط با آب، مانند شیرهای آب قدیمی، تاس اندازه گیری مدار آب وجهت یاب قنات و… به نمایش گذاشته شده اند. ساختمان موزه ی آب متعلق به دوران قاجاریه است و در حال حاضر دارای سه تالار می باشد، در این تالارها علاوه بر اشیاء تاریخی در زمینه ی آب به فرهنگ و تمدن کهن ایران زمین در مورد آب نیز توجه شده است.
آدرس: سمنان، شاهرود، میدان جمهوری، خیابان مصلی، پلاک 43
خانه ی یغمایی ها
خانه ی یغمایی ها یکی از خانه های تاریخی شاهرود است، این خانه ی تاریخی و زیبا در حدود 100 سال پیش توسط یک معمار یزدی به نام استاد مهدی حیدریان ساخته شده است و به همین دلیل عناصری از معماری یزد مانند بادگیر در آن دیده می شود. سبک معماری این بنا بی نظیر و فرم پلان آن به صورت حیاط مرکزی است. ورودی خانه در قسمت جنوبی با یک راهرو به حیاط مرتبط می شود و یک راه پله ی مارپیچ دالان را به بالاخانه مرتبط می کند. در ضلع غربی حیاط بادگیر، حوضخانه، اتاق های میهمان، ایوان و آب انبار قرار دارند و در ضلع شمالی آن نیز اتاق های زمستانه قرار گرفته اند. حیاط این بنا محوطه ای است که با گل های رنگارنگ و درختان آلبالو مزین شده است. این بنا در حال حاضر با تغییر کاربری به اداره ی میراث فرهنگی شاهرود تبدیل شده است و بازدید از آن رایگان می باشد.
آدرس: سمنان، شاهرود، خیابان تهران، خیابان 8 شهریور
بازار شاهرود
بازار شاهرود مربوط به دوره ی قاجار است و در بافت قدیم شهر واقع شده است. این بازار مجموعه ای است از بناهای دیگری همچون کاروانسرا، بارانداز، مسجد و گرمابه. بازار شاهرود از دو راسته ی اصلی به نام راسته ی بازار و بازار انارکی ها تشکیل شده است و دارای پنج ورودی اصلی می باشد. سبک معماری آن مانند دیگر بازار های سنتی ایران سرپوشیده است.
آدرس: سمنان، شاهرود، خیابان جمهوری
پارک ملی خارتوران
منطقه ی حفاظت شده ی خارتوران که به آفریقای ایران معروف است دومین منطقه ی وسیع حفاظت شده در کشور است، این منطقه با مساحت یک میلیون هکتار وسعت، گونه های گیاهی و جانوری نادری که در خود جای داده است، خارتوران بعد از سرنگتی آفریقا واقع در تانزانیا، دومین منطقه ی بیوسفردر جهان نیز به شمار می رود. پوشش گیاهی خاص و نادر و اکوسیستم متنوع از ویژگی های منطقه خارتوران می باشد.
آدرس: سمنان، شاهرود، 250 کیلومتری جنوب شرق شهرستان شاهرود در مجاورت استان خراسان
روستای قلعه بالا
این روستا در مجاورت با پارک ملی خارتوران و در منطقه ای کوهپایه ای و به شکل پلکانی بنا شده است. روستای قلعه بالا به عنوان نگین سبز توران شناخته شده است و چشم انداز وسیعی از دشت بیارجمند را در اختیار تماشا کنندگان قرار می دهد. وجود چنارهای زیبا و قنات های بی شمار از ویژگی های بارز این روستاست.
آدرس: سمنان، 140 کیلومتری جنوب شرقی شاهرود و 24 کیلومتری شهر بیارجمند
پارک آبشار شاهرود
این مجموعه مکانی مناسبی برای استراحت مسافران است، این پارک با داشتن زیبایی های طبیعی، آب و هوای مطبوع و چشم اندازهای دلپذیر خستگی از تن مسافران می زداید. از امکانات این پارک می توان به یک آبشار، یک باغ وحش کوچک، جاده ی سلامت و مکان ویژه برای برای چادر زدن اشاره کرد.
آدرس: سمنان، شاهرود خیابان شهید صدوقی آبشار
دشت آفتاب گردان و شقایق های کالپوش
دشت آفتابگردان یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری استان سمنان است، در اواخر تابستان که گل های آفتابگردان در دشت کالپوش به خودنمایی مشغول می شوند، یکی از زیباترین مناظر طبیعی را به وجود می آورند، منظره ای که هر بیننده ای را مسحور خود می کند.
شقایق های کالپوش
از دیگر مناظر بی همتا و بی نظیر این منطقه دشت شقایق است. این منطقه در فصل بهار مملو از گل های فوق العاده زیبای شقایق می شود و زیباترین چشم اندازها را به تصویر می کشد.آدرس: سمنان، میامی، بعد از حسین آباد کالپوش، منطقه ی نمونه ی گردشگری دشت شقایق
آبشار نکارمن
نکارمن روستایی خوش آب و هواست که در فاصله ی 25 کیلومتری شاهرود واقع شده است. این روستا جمع اضداد را در خود جای داده است و به این ترتیب توانسته بهشت کوچکی را دل کویر به وجود آورد. نکارمن منطقه ی سبزی است که در میان کویری خشک جلوه گری می کند و با چشمه ها و آبشارهای خروشان گردشگران را به سمت خود جذب می کند.
آدرس: سمنان، 25 کیلومتری شاهرود، روستای نکارمن
آبشار و قندیل های یخی آوستاآبشار یخی آوستا را می توان جاذبه ای ناشناخته در شاهرود دانست، در فصل زمستان که برف سفید زینت بخش کوهستان می شود، آبشار آوستا نیز از جلوه گری غافل نمی شود و زیباترین چشم اندازهای این منطقه را به وجود می آورد. علاوه بر این آبشاراین منطقه با وجود یک قلعه ی تاریخی و درختان اروس از یک غنای تاریخی و طبیعی نیز برخوردار است.آدرس: سمنان، 15 کیلومتری شمال شاهرود
مسجد آقا شاهرود
این بنا از آثار دوره ی قاجاریه است و در کنار تکیه های قدیمی شاهرود و چنارهای قدیمی معروف به در چنارو یا ده چناران واقع شده است. بنای مسجد مشتمل بر سردر ورودی، صحن، ایوان، شبستان های متعدد، آب انبار قدیمی، حجره ها و بناهای خدماتی است. سردر ورودی مسجد، مزین به تزیینات آجرکاری و گچ بری است و در طرفین سردر، دو طاق نمای محرابی به قرینه ی سردر تعبیه کرده اند، صحن و نماهای آن در دوره اخیر تعمیر و مرمت شده و فاقد تزیینات خاصی است.
آدرس: سمنان، شاهرود، خیابان 15 خرداد
مسجد جامع شاهرود
مسجد جامع شاهرود از قدیمی ترین مساجد شاهرود است و قدمت آن به دوره ی ایلخانی می رسد. این مسجد چندین بار مرمت شده است و در تعمیراتی که در سال 1375 روی آن صورت گرفت یک کتیبه ی گچ بری در آن کشف شد، که به آثار دوره ی ایلخانی شباهت دارد. این بنا در سال 1376 به ثبت تاریخی رسیده است و شامل یک شبستان اصلی و دو شبستان شرقی و غربی در مجاورت آن است. در ساخت این بنا از سنگ و خشت خام استفاده شده است. پلان آن به صورت مستطیل بوده و شامل 9 گنبد است، که این گنبدها از خشت خام ساخته شده اند.آدرس: سمنان، شاهرود، خیابان شهید صدوقی(آبشار) جنگل اولنگ:
جنگل اولنگ شاهرود نامی ترکی به خود گرفته است. اولنگ در زبان ترکی به ارتفاعات بادخیز و مرتع گفته میشود. این جنگل زیبا از محبوب ترین جاهای دیدنی سمنان است.
شرایط آب و هوایی این جنگل در بهار و تابستان بسیار متعدل است. در ارتفاعات جنگل دمای هوا کم و هر چه به سمت پایین می روید گرمتر می شود. اما در زمستان رانندگی در جاده به دلیل لغزنده بودن آن خطرناک است.
در این سفر به ملزوماتی مانند لباس گرم، دوربین عکاسی، پلاستیک زباله، عینک آفتابی و آب آشامیدنی نیاز است.
آدرس جنگل اولنگ: 50 کیلومتری جاده شاهرود به آزادشهر
آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی
شیخ ابوالحسن خرقانی از آن دسته از عارفانی است که نقش مهمی در پاسداشت فرهنگ ایرانی داشته است ولی شاید افراد معدودی با زندگی و اشعار این عارف بزرگ آشنایی داشته باشند. بدون شک شیخ یکی از تأثیرگذارترین افراد در زنده نگهداشتن فرهنگ ایرانی بوده است، او از انگشتشمار پیرانی است که پیرو حکمت خسروانی بوده است.
ابوالحسن علی بن جعفر بن سلمان بن احمد خرقانی یا شیخ ابوالحسن خرقانی، در سال ۳۵۲ قمری در روستای قلعهنو از توابع کوهستان بسطام به دنیا آمد. او بایزید بسطامی را مقتدای خود دانسته و مانند ابوسعید ابوالخیر از احمد بن عبدالکریم قصاب آملی خرقه گرفته. گفتهشده که سلطان محمود غزنوی به دیدار او رفته و از او پند خواسته است. در گفتهها و داستانها بهجای مانده که ابوسعید ابوالخیر و پور سینا به خرقان رفته و با او گفتگو داشته و مقام معنوی او را ستودهاند. از مریدان و شاگردان نامدار او خواجه عبدالله انصاری بوده است. مرگ شیخ حسن در روز شنبه دهم محرم (عاشورا) سال ۴۲۵ ق و در سن ۷۳ سالگی در روستای خرقان بوده است.
شیخ بزرگانی نظیر خواجه عبدالله انصاری را ترتیب کرده است، عارفان زیادی از شیخ ابوالحسن خرقانی به نیکی یادکردهاند که ازجمله آنها میتوانیم به ابوالقاسم قشیری، ابوالعباس قصاب آملی و جواد نوربخش اشارهکنیم.
خواجه عبدالله انصاری در مناجات و مقالات خود درباره درک فیض از مکتب شیخ بزرگ خرقان چنین آورده است:
عبدالله مردی بود بیابانی، میرفت بطلب آب زندگانی، ناگاه رسید به شیخ ابوالحسن خرقانی، دید چشمۀ آب زندگانی، چندان خورد که از خود گشت فانی که نه عبدالله ماند و نه شیخ ابوالحسن خرقانی، اگر چیزی میدانی من گنجی بودم نهانی، کلید او شیخ ابوالحسن خرقانی.
گفته میشود شیخ ابوالحسن بر سردر خانقاه خود چنین نوشته بود:
هر که در این سرا درآید نانش دهید و از ایمانش مپرسید، چه آنکس که به درگاه باریتعالی به جان ارزد البته برخوان بوالحسن به نان ارزد.
امروزه این گفتار بشردوستانه، شعار ملی گردشگری کشورمان است.
با بررسی خلاصهای از سرگذشت این عارف بزرگ، به سراغ آرامگاه او میرویم. خوشبختانه آرامگاه این پیر حکمت خسروانی در خاک ایران، در شهرستان شاهرود، در ۱۸ کیلومتری بسطام و در روستای قلعه نوخرقان قرار دارد و از جاهای دیدنی شاهرود است.
حاجی زینالعابدین شیروانی در کتاب ریاض السیاحه نوشته است:
تپه مذکور مرکز آبادی خرقان بوده ولی در حال حاضر ساختمانهای جدید روستا در جنوب آن تپه بنا گردیده و قبر شیخ ابوالحسن در سمت شمال روستا قرارگرفته است.
ساختمان قبلی آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی چندان امتیازی نداشت و بنای آن از آجر و بهصورت خیلی معمولی بود ولی اداره کل باستانشناسی برای ایجاد ساختمان فعلی اقدام مجدانهای به عمل آورد و در سال ۱۳۵۲ خورشیدی ساخت آن را به پایان رسانید. امروزه این بنا از مکان های دیدنی سمنان به شمار میآید.
در حال حاضر به همت سازمان میراث فرهنگی استان سمنان و هیئتامنای آرامگاه، این ساختمان که دارای فضای پارک گونهای است با ایجاد کتابخانه (مرکز کتابهای مرجع عرفانی) و اتاقهای زائرین دارای حال و هوای عارفانه ویژهای است که هر بینندهای را تحت تأثیر قرار میدهد. بر روی قبر شیخ ابوالحسن قطعهسنگ مرمری قرار دارد و اشعاری بر روی آن حکشده است که از مطالب شعر معلوم میشود که آرامگاه قبلی شیخ ابوالحسن در سال ۱۳۴۸ هجری قمری بهوسیله معتمدالملک بهصورت کلی تعمیر شده است.
متصل به مقبره شیخ ابوالحسن، مسجدی بوده که مطابق نوشته برخی از مؤلفین دارای گنبدی مخروطی شکل و مزین به کاشیهای زیبا بوده است. در حال حاضر از مسجد و گنبد مذکور فقط محراب آن باقیمانده که برخلاف مساجد دیگر این نواحی رو به مغرب است. محراب مذکور دارای گچبریهای زیبا و استادانهای است. در حاشیه محراب عبارت زیر با خط بسیار زیبا گچبری شده است.
قبل از انقلاب اسلامی ایران، از طرف اداره کل باستانشناسی در اطراف محراب مذکور و بر اصول آن مسجدی بنا گردید که در حال حاضر نیایشگاه زائرین شیخ ابوالحسن خرقانی و مورداستفاده آنان در موقع توقف در آن محل هست.
پس از انقلاب اسلامی، مقام معظم رهبری در سال ۱۳۸۵ سفری به شاهرود داشتند و درباره سفر به این شهر چنین فرمودهاند:
اینجا منطق عالم خیز است؛ منطقۀ معلمان دین و اخلاق. در زمان گذشته هم نام بایزید بسطامى و ابوالحسن خرقانى را همه مسلمانان و مرتبطین با معارف اسلام ولو غیرمسلمان شنیدهاند. البته امثال بایزید و ابوالحسن خرقانى را با این مدعیان صوفیگرى نباید اشتباه کرد. آنها داستان دیگرى دارند و ماجرا و سخن چیز دیگرى است.
آرامگاه بایزید بسطامی
مجموعه آرامگاه بایزید بسطامی را می توان جزو آن گروه از مجموعههای آرامگاهی بزرگ با طرح نامنظم دانست که قدیمیترین آثار آن به قرنهای سوم تا پنجم تعلق دارند، اما بیشترین قسمتهای آن در دوره ایلخانیان و پس از آن ساخته شده است.
بایزید بسطامی
از زندگی سلطان العارفین بایزید بسطامی اطلاعات خیلی دقیقی در دست نیست. فصیح احمد خوافی او را زاده سال ۱۳۱ هجری نوشته است و جَد او سروشان را والی ولایت قومس (کومش) دامغان امروزی دانسته است. بنا بر برخی روایات، جَد بایزید بسطامی زرتشتی بود و پدرش یکی از بزرگان بسطام بود.
بایزید بسطامی در سال ۲۶۱ درگذشت و او را در خانقاه وی دفن کردند.
مشخصات معماری بنا
آرامگاه بایزید بسطامی فاقد هرگونه تزئین و داری یک پنجره مسقف آهنی است. روی قبر یک سنگ مرمر قرار دارد که کلماتی از مناجات مشهور حضرت علی بن ابیطالب (ع) بر آن حک شده است. بسطام یکی از شهرهای استان سمنان و در ۶ کیلومتری جاده شاهرود به آزادشهر است. مسیر جنگل ابر هم از نزدیکی همین شهر میگذرد. آرامگاه بایزید بسطامی، در شهر بسطام ، ۶ کیلومتری شاهرود در مجموعهای مشتمل بر یک مسجد، چند مزار و بنا واقع است.
این مجموعه که از جاهای دیدنی شاهرود و بسطام است، در پنج کیلومتری شمال شرقی شاهرود، مرکز شهر بسطام و در مجاورت مسجد جامع و مدرسه شاهرخیه قرار دارد و اکنون نیز مهمترین اثر تاریخی این شهر بهشمار میآید.
با فاصله اندکی از آن، مزاری برجی شکل با گنبد رُک وجود دارد که به امامزاده محمد، فرزند امام جعفر صادق علیهالسلام، منسوب است و گفته میشود که امام او را برای راهنمایی مردم، همراهِ بایزید به بسطام فرستاده بود.
به قولی، او پیش از درگذشت بایزید فوت کرد و در محل کنونی به خاک سپرده شد. مقدسی در قرن چهارم، ضمن اشاره به شهر بسطام به عنوان شهری آباد، از مسجد جامع سخن به میان آورده اما به مزار امامزاده محمد یا مزار بایزید بسطامی اشارهای نکرده است. ناصر خسرو نیز که در ۴۳۵، در سفر از نیشابور به دامغان، از این شهر عبور کرده، گفته است که تربت شیخ بایزید بسطامی را زیارت نموده، اما به مزار امامزاده محمد اشاره نکرده است؛ در حالی که میان مزار بایزید و آرامگاهی که به امامزاده محمد نسبت داده شده، تنها چند متر فاصله است. به گفته اعتمادالسلطنه مزار امامزاده محمد بن جعفر در روستای چهارده کلاته در گرگان است.
حمداللّه مستوفی در اشاره به بسطام، تنها از مزار سلطان العارفین ابویزید طیفور بن عیسی سروشان یاد کرده است. به همین دلیل مزار بایزید بسطامی یکی از قدیمیترین آثار برجای مانده در این مجموعه بهشمار میآید. البته روی مقبره بایزید سنگی است متعلق به آرامگاه قاضی ملک که احتمالاً از حکام ایالت قومس بوده است. میتوان حدس زد این سنگ بعدها روی مقبره بایزید قرار داده شده باشد.
عکس: امین محمد گودرزی
آثار موجود در جنوب آرامگاه
در جنوب ایوان ورودی، در نزدیک مدرسه شاهرخیه و در شرقیترین بخش مجموعه، مزاری وجود دارد که به علاءالدین محمد آخرین شاهزاده غوری، منسوب است و تاریخ احداث آن را در حدود ۶۱۲ دانسته اند.
دالان ورودی و ایوان جبهه غربی آرامگاه
پیشطاق و دالان ورودی جبهه غربی مجموعه، در زمان الجایتو ساخته شده و در کتیبهای که در یکی از حاشیههای گچبری سردر ورودی و دالان فوق وجود دارد، نام الجایتو و تاریخ ۷۱۳ درج شده است. ایوان واقع در غرب صحن مجموعه نیز اندکی پس از ایوان شرقی و در قرن هشتم ساخته شد. فضای مجاور ایوان غربی که به سرایدار مجموعه اختصاص یافته، تاریخ ندارد.
آثار باستانی موجود در بخش جنوب شرقی آرامگاه
مسجدی کوچک در بخش جنوب شرقی مجموعه و فضایی در کنار آن وجود دارد که آن را متعلق به قرن دوم یا اوایل قرن سوم دانسته اند.
مقبره بایزید بسطامی
مسجد بایزید و مناره مجاور آن از دیگر آثار قدیمی در این مجموعه هستند. این مسجد شامل دو شبستان است که شبستان بزرگتر به شبستان مردانه و شبستان کوچکتر به شبستان زنانه مشهور است. فضای موسوم به شبستان زنانه، مسجدی است از دوره ایلخانیان (اواخر قرن هشتم) که فضای هشتی مجاور آن در همین دوره یا اندکی بعد احداث شده است. روی یکی از دیوارهای مسجد نقوشی با تاریخ ۵۱۴ وجود دارد. خانیکوف به محرابی اشاره میکند که تاریخ ۶۶۰ داشته، ولی اینک اثری از آن باقی نمانده است. فریزِر که در ربع نخست سده نوزدهم میلادی (اوایل قرن سیزدهم) این مجموعه را دیده، به کتیبهای با تاریخ ۶۹۹ در مسجد اشاره کرده است. به علاوه، خود او طرحی از این مجموعه ترسیم کرده که بر اساس آن سقف این مسجد گنبدی شکل بوده است؛ در حالی که سقف موجود این فضا مسطح و تیرپوش است و بر اساس کتیبه مورخ ۱۲۵۵ به فرمان فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است. به طور کلی تزئینات به کار رفته در این بنا بینظیر است و میتوان آن را با مسجد جامع نطنز مقایسه کرد.
مقبره غازان خان
مقبره مشهور به مقبره غازان خان در اواخر قرن هفتم یا اوایل قرن هشتم ساخته شده است. این بنا دارای گنبد رُک و از لحاظ معماری از نوع مقابر برجی شکل است.
برخی، احداث این گنبد و همچنین گنبد مزار امامزاده جعفر را به غازان خان نسبت دادهاند، در حالی که اعتمادالسلطنه احداث گنبد منسوب به غازان خان را به سلطان محمد الجایتو نسبت داده است. گفته شده است که گنبد اخیر را غازان خان به عنوان آرامگاه بایزید احداث کرده و قصد داشته است جسد شیخ را به آنجا انتقال دهد، اما به سبب دیدن بایزید در خواب یا مخالفت برخی از فقها، از تغییر مکان آرامگاه خودداری کرده است. به احتمالی ضعیف، چنین هدفی وجود داشته است؛ زیرا اگر غیر از این بود، از همان زمان میتوانستند بنای برجی شکل را بر روی مقبره بسازند؛ مگر این که بگوییم علت عدم احداث آن روی مقبره شاید به دلیل بدنما شدن دو گنبد در کنار یکدیگر بوده است.
باتوجه به این طرح، کاوش برای ردیابی آثاری از سقف گنبدی شکل نخستین آغاز شد و در ۱۳۶۳ خورشیدی کتیبهای با تاریخ ۶۹۹ کشف شد که براساس آن، این مسجد در زمان ایلخانیان مرمت و فضای گنبددار مسجد بایزید توسط محمدبن حسین تزیین شده است. در این کتیبه به غازان خان و الجایتو اشاره شده است. همچنین آثاری به دست آمد که نشان میداد سقف پیشین مسجد بایزید (شبستان مردانه) گنبدی شکل بوده است.